آغوز و عوامل موثر بر کیفیت آن

بسمه تعالی

آغوز و عوامل موثر بر کیفیت آن

مقدمه

به اولین ترشحات غده پستانی پس از زایمان آغوز گفته می شود. آغوز شامل ترکیبات بسیار زیادی نظیر فاکتورهای ایمنی، مواد مغذی مهم و فاکتورهای رشد می باشد. ایمونوگلوبولین ها از ترکیباتی هستند که در آغوز وجود داشته و مطالعات بسیار زیادی در رابطه با آنها انجام شده است. مهمترین ایمونوگلوبولین در آغوز گاو IgG (به ویژه IgG1)  می باشد.

آغوز با کیفیت آغوزی می باشد که حداقل دارای 50g/L از ایمونوگلوبولین G بوده، تعداد کل باکتری های آن کمتر از 100.000 cfu/ml بوده و فاقد میکروارگانیسم های بیماری زا می باشد. لذا با این معیارها، کمتر از 50 درصد آغوزها جزء آغوزهای باکیفیت دسته بندی می شوند. انتقال آنتی بادی ها (به ویژه IgG) از خون به درون آغوز، حدوداً 5 هفته قبل از زایمان شروع می شود و در دو هفته قبل از زایمان به حداکثر خود می رسد. معمولاً گاوهای چند شکم زا آغوز با کیفیت تری نسبت به تلیسه ها تولید می کنند. استفاده از آغوز آغشته به خون، آغوز گاوهای بیمار، گاوهای دچار ورم پستان بالینی، گاوهای مبتلا به بیماری های مزمن نظیر یون و بیماری های مایکوپلاسمایی و گاوهایی که قبل از زایمان میزان زیادی آغوز از نوک سرپستان آن ها نشت می کند، توصیه نمی شود. تغذیه اثر مهمی بر کیفیت آغوز تولیدی خواهد داشت. از طرفی استرس حرارتی اثر سوء بر کیفیت آغوز، به ویژه در تلیسه ها، خواهد داشت. واکسیناسیون بر علیه برخی عوامل بیماری زا نظیر E.coli، روتاویروس و کروناویروس سبب افزایش آنتی بادی ها در آغوز خواهد شد. متخصصان معتقند که یک گوساله ی هلشتاین باید در طی دو ساعت اول پس از تولد، حداقل 100 گرم IgG دریافت کرده باشد. لذا حجم آغوز مورد نیاز برای رسیدن به این هدف، بسته به کیفیت آغوز دارد که می تواند 2 لیتر (آغوز با کیفیت که دارای 50 گرم در لیتر IgG می باشد) یا 4 لیتر (آغوزی که دارای 25 گرم در لیتر IgG می باشد) باشد. در جدول زیر ترکیب ترشحات غده پستان در گاو، در زمان مختلف پس از زایمان نشان داده شده است.

جدول ترکیب ترشحات پستان در زمان های مختلف پس از زایمان در گاو
ترکیبات	در زمان زایمان	48 ساعت پس از زایش	72 ساعت پس از زایش	شیر
ماده خشک (%)	9/23	9/17	1/14	9/12
پروتئین (%)	14	4/8	1/5	1/3
چربی (%)	7/6	4/5	9/3	7/3
لاکتوز (%)	7/2	9/3	4/4	5
مواد معدنی (%)	1/1	95/0	87/0	74/0
آنتی بادی (%)	6	2/4	4/2	09/0

عوامل موثر بر کیفیت آغوز

1. وضعیت اسکور بدنی (BCS):

گزارشاتی وجود دارد که نشان می دهد افزایش وزن بدن از زمان خشکی تا زمان زایمان، سبب افزایش کیفیت آغوز تولیدی خواهد شد (نسبت به زمانی که در طی این دوره وزن کاهش پیدا کند یا ثابت باشد).

• فصل سال:

مطالعات در سال 2017 در ایران نشان داد که غلظت ایمونوگلوبولین های آغوز در فصل زمستان در گاوهای نژاد  هلشتاین بیشتر از سایر فصل ها می باشد.

• طول مدت دوره خشکی:

طول دوره خشکی اثر مهمی بر کمیت و کیفیت آغوز طولیدی خواهد داشت. متخصصان پیشنهاد می کنند که طول دوره خشکی حداقل 5 هفته باشد. در طی این دوره، اپیتلیوم سلول های ترشح کننده بازسازی شده و روند تولید شیر از سر گرفته می شود. در طی دوره خشکی ترکیب ترشحات آغوز تغییر می کند. ترشحات اولیه آغوز از نظر IgA غنی می باشند اما با گذشت زمان IgG ها، ایمونوگلوبولین غالب در آغوز می شوند. دوشیدن گاو قبل از زایمان سبب کاهش غلظت ایمونوگلوبولین های آغوز شده و احتمال ضعف در انتقال ایمنی غیرفعال افزایش می یابد. مطالعات نشان دادند که افزایش طول دوره خشکی سبب افزایش غلظت پروتئین و چربی شده در حالی که کاهش طول دوره خشکی سبب افزایش غلظت لاکتوز کلستروم خواهد شد.

• شکم زایش:

معمولاً کیفیت آغوز در تلیسه ها کمتر از گاوهای چندشکم زا می باشد. هر چند ممکن است تلیسه هایی وجود داشته باشند که دارای آغوز با کیفیت بالا باشند. با افزایش شکم زایش، کیفیت آغوز نیز بهبود می یابد. بهترین آغوز در شکم های 5-3 ترشح خواهد شد.

• میزان آغوز تولیدی:

محققان کالیفرنیایی در سال 2017 در طی مطالعه ای که بر روی ارتباط میزان آغوز تولیدی و کیفیت آن در نژاد جرسی انجام دادند نشان داد که زمانی که میزان آغوز تولیدی افزایش پیدا می کند، غلظت ایمونوگلوبولین ها کاهش پیدا می کند.

• 6-     ورم پستان و سایر بیماری ها:

ورم پستان تحت بالینی در طی دوره خشکی می تواند سبب کاهش تولید آغوز شود اما بر میزان IgG تولیدی اثری ندارد. اما در ورم پستان بالینی کیفیت آغوز به شدت تحت تاثیر منفی قرار گرفته و مقداری زیادی باکتری از آن دفع می شود و نباید استفاده شود.

• نژاد:

برخی مطالعات در گذشته نشان داد که میزان IgG آغوز در گاوهای هلشتاین کمتر از سایر گاوهای شیری بود. اما در مطالعات دیگری گزارش شد که تفاوت معناداری در غلظت IgG آغوز گاوهای هلشتاین (74g/L) با گاوهای جرزی (66g/L) وجود ندارد.

اموزش های بیشتر در قسمت آموزش